สูตรที่ 4

ว่าด้วยคน 2 จำพวกที่กล่าวตู่และไม่กล่าวตู่พระตถาคต

[270] 24. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คน 2 จำพวกนี้ ย่อม
กล่าวตู่ตถาคต 2 จำพวกเป็นไฉน คือ คนที่แสดงพระสุตตันตะที่มีอรรถ
จะพึงนำไปว่า พระสุตตันตะมีอรรถนำไปแล้ว 1 คนที่แสดงพระสุตตันตะ
ที่มีอรรถอันนำไปแล้วว่า พระสุตตันตะมีอรรถที่จะพึงนำไป 1 ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย คน 2 จำพวกนี้แล ย่อมกล่าวตู่ตถาคต ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย คน 2 จำพวกนี้ ย่อมไม่กล่าวตู่ตถาคต 2 จำพวกเป็นไฉน
คือ คนที่แสดงพระสุตตันตะที่มีอรรถจะพึ่งนำไปว่า พระสุตตันตะมี
อรรถที่จะพึงนำไป 1 คนที่แสดงพระสุตตันตะที่มีอรรถอันนำไปแล้วว่า
พระสุตตันตะมีอรรถอันนำไปแล้ว 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คน 2 จำพวก
นี้แล ย่อมไม่กล่าวตู่ตถาคต.
จบสูตรที่ 4

อรรถกถาสูตรที่ 4

ในสูตรที่ 4 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า เนยฺยตฺถํ สุตฺตนฺตํ ความว่า สุตตันตะใดมีเนื้อความพึง
แนะนำ ซึ่งสุตตันตะมีเนื้อความพึงแนะนำนั้น. บทว่า นีตตฺโถ
สุตฺตนฺโตติ ทีเปติ ความว่า เมื่อกล่าวว่า สุตตันตะนี้ มีเนื้อความกล่าว
ไว้แล้ว. ในบาลีประเทศนั้น สุตตันตะเห็นปานนี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
บุคคลจำพวก 1 บุคคล 2 จำพวก บุคคล 3 จำพวก บุคคล 4 จำพวก

ดังนี้ ชื่อว่ามีเนื้อความพึงแนะนำ. ก็ในที่นี้ ถึงพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลจำพวก 1 ดังนี้ เป็นต้นก็จริง ถึง
อย่างนั้น เมื่อว่าโดยปรมัตถ์ บุคคลหามีไม่ พึงแนะนำเนื้อความแก่เขา
อย่างนี้ด้วยประการฉะนี้ทีเดียว แต่บุคคลผู้นี้โง่เขลา จึงแสดงว่า สุตตันตะ
นี้มีเนื้อความแนะนำแล้ว. เพราะว่าเมื่อบุคคลไม่มีโดยปรมัตถ์แล้ว พระ-
ตถาคตก็ไม่พึงตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลจำพวก 1 ดังนี้
เป็นต้นซิ. แต่เพราะพระองค์ตรัสอย่างนั้น ฉะนั้น จึงถือว่า บุคคลมีอยู่
โดยปรมัตถ์ ชื่อว่าย่อมแสดงสุตตันตะมีเนื้อความควรแนะนำ ว่าเป็น
สุตตันตะมีเนื้อความแนะนำแล้ว. บทว่า นีตตฺถํ ได้แก่ มีเนื้อความที่
ตรัสไว้อย่างนี้ว่า อนิจฺจํ ทุกฺขฺ อนตฺตา ซึ่งในที่นี้ก็มีเนื้อความชัดอยู่
แล้วว่า ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน. แต่บุคคลผู้นี้โง่เขลา คิดว่า
ยังมีสุตตันตะที่มีเนื้อความพึงแนะนำ เราจักนำเนื้อความของสุตตันตะนั้น
มา ถือว่า ที่เที่ยง ที่เป็นสุข ที่เป็นตัวตนก็มีอยู่ ดังนี้ ชื่อว่าย่อมแสดง
สุตตันตะมีเนื้อความแนะนำแล้ว ว่าเป็นสุตตันตะมีเนื้อความควรแนะนำ.
จบอรรถกถาสูตรที่ 4

อรรถกถาสูตรที่ 5¹

ในสูตรที่ 5 มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.
จบอรรถกถาสูตรที่ 5

1. อรรถกถาสูตรที่ 4 - 5 นี้ แก้พระสูตรที่ 4 (ข้อ 270) แต่อรรถกถาแบ่งเป็น 2 สูตร.